Nijmeegs Katern

Het Nijmeegs Katern, Nieuwsbrief voor de geschiedenis van stad en streek, is een uitgave van de vereniging Numaga en verschijnt vijf keer per jaar. Leden ontvangen het gratis. ISBN 0927-4642.

Nabestellingen: stuur een berichtje aan nabestelling@numaga.nl

De kosten voor het nabestellen van het Nijmeegs Katern bedragen € 7,90 incl. verzendkosten.

 

Het Nijmeegs Katern bevat journalistiek bewerkte en actuele bijdragen over de geschiedenis van Nijmegen en omgeving. Daarnaast is er een nieuwsrubriek, De Korte Golf, waarin activiteiten van Numaga en van verwante verenigingen en instellingen worden aangekondigd, en een rubriek Gesignaleerd, voor recente publicaties over de geschiedenis van Nijmegen. Het Katern biedt ruimte voor discussie en meningsvorming.

Kijk hier voor omslag en inhoudsopgave van het laatste nummer:

Nijmeegs Katern 2022/3

 

Nederlands jongste heilige, Titus Brandsma, was tot in WOII censor van De Gelderlander. Samen met directeur Bodewes stond hij voor de taak zijn geweten te laten prevaleren boven de Duitse persbreidel. Louis van de Geijn laat zien hoe de twee mannen daarmee worstelden, wat Brandsma uiteindelijk met zijn leven moest betalen. Het tweede artikel gaat over de bouwwereld anno 1900, in het bijzonder over twee toonaangevende architecten in die periode. Niet Oscar Leeuw, maar P.G. Buskens is de architect van de Beekse villa, betoogt Willem Ruyters, wat hij met veel bouwkundige details probeert aan te tonen.

 

Nijmeegs Katern 2022/2

Een dubbelnummer, met fraaie, grote afbeeldingen.

Van de vestingstad Nijmegen is ooit een maquette te zien geweest. Waar die gebleven is, of die überhaupt nog bestaat, niemand die het weet. Wel kennen we de tekeningen die gemaakt zijn voor de bouw van de maquette. Klaas Willem Kiers maakte die in 1751. Peter Altena en Paul Klinkenberg vertellen het verhaal van Kiers, Nijmegen en de maquette. Een gigantische stenen plaat, ontdekt langs de Coehoornsingel, bracht Kees Brok op het idee welke functie die gehad zou kunnen hebben in het voormalige Fort Kijk in de Pot, waarvan de fundamenten nu nog begraven moeten liggen tussen Graafseweg en Julianapark. Hans Wegman verwonderde zich over enkele onverklaarbaar brede wegtracés in Heseveld en ontdekte dat die samenhangen met het ontwerp voor een tunnel onder de Graafseweg. Een nooit gebouwde tunnel. De Canon van Nijmegen is aan een herziening toe. Huub Vilé en Melchior de Grood laten zien welke nieuwe accenten daarbij gelegd worden.

Nijmeegs Katern 2022/1

450 jaar geleden, in 1572, werd Den Briel ingenomen door de Watergeuzen. Die gebeurtenis zien we als opmaat voor de opstand tegen de Spaanse koning en als de geboorte van Nederland. Reden voor een uitgebreide herdenking dit jaar. Je kunt je afvragen of die strijd om onafhankelijkheid in ieder gewest in Nederland op dezelfde manier beleefd werd. Sophie Molema laat zien wat die oorlog en die onafhankelijkheid voor het overwegend katholieke Nijmegen betekend hebben.
Jan Brauer diepte in het archief de ontslagbrief op voor Alexander Salomons, rabbijn en leraar Hebreeuws aan het Stedelijk Gymnasium, in november 1940. Die brief toont ons hoe de Jodenvervolging ook in Nijmegen al snel perfide realiteit werd.

 

Nijmeegs Katern 2021/5

In het laatste nummer van 2021 vertelt Jacques Straten over de villa Geldersch Hof, aan de Postweg. Daar woonde een groot deel van de 19e en 20e eeuw de familie Bahlmann, eigenaren van een groot, nationaal warenhuisbedrijf. Grandeur van een oorspronkelijk eenvoudige Duitse koopman. Het artikel verschijnt tegelijk met de tentoonstelling over Bahlmann in het Huis van de Nijmeegse geschiedenis. Jack van der Weide vraagt zich af wie toch die Victorien was, uit het gelijknamige boek van Kees ’t Hart, van wie de naam ooit op de Waalbrug gestaan zou hebben. En we signaleren veel nieuwe boeken over onze stad.

 Nijmeegs Katern 2021/4

Het vierde Nijmeegs Katern van dit jaar staat weer op stapel. Een ‘normaal’ nummer deze keer, van 16 pagina’s. Frans de Krijger belicht de geschiedenis van dweilorkest Horen & Zien (1972-1988), een roemrucht orkest, bekend van Vierdaagse en Zomerfeesten, en broedplaats van veel muzikaal talent dat nog steeds actief is. Claas Noorduijn, één van de stichters van het protestants ziekenhuis in Nijmegen,  werkte als aankomend arts rond 1850 in Wenen, waar hij onder anderen in contact kwam met de Oostenrijker Ignaz Semmelweis, die baanbrekende initiatieven nam voor de hygiëne in ziekenhuizen. Rob Wolf vertelt over Noorduijns Weense jaren.

Nijmeegs Katern 2021/3

Eind juni verschijnt het derde Nijmeegs Katern van dit tweede coronajaar. Opnieuw een dubbelnummer. Waarschijnlijk is het volgende nummer weer van een normale omvang en kunnen we tegen die tijd ook weer lezingen en bijeenkomsten houden. In dit nummer  vertelt Jan Brauer over de lotgevallen- soms tragische- van dominee Creutzberg en zijn familie tijdens WOII. Het verhaal diende ook als leidraad tijdens de afgelopen dodenherdenking in Nijmegen. Aansluitend bij de grote tentoonstelling over de Pest in het Valkhofmuseum beantwoordt Hub Wollersheim de vraag of de Nijmeegse pestdokter Van Diemerbroeck in de 17e eeuw een pestmasker droeg of dat hij er zelfs de uitvinder van zou zijn. De symboliek van de dood, dat is het thema van het artikel van Anne-Marie Jansen over het kerkhof van de Weesinrichting Neerbosch. Huis Bergh in ’s-Heerenberg bezit sinds een paar jaar de oudste kroniek van het hertogdom Gelre. Johan Oosterman maakt het aannemelijk dat die kroniek mogelijk een Nijmeegse oorsprong heeft.

Nijmeegs Katern 2021/2

 

Nijmeegs Katern 2021/2 is alweer het vijfde dubbeldikke nummer. Allemaal het positieve gevolg van de corona-omstandigheden. Eef van Hout laat ons zien wat de Verfraaiingsvereniging voor Nijmegen heeft betekend, voor de aankleding van de parken vooral. Oud-Nijmegenaar Gerard Lemmens deelt met ons een herinnering van kort na de oorlog. Wat de heiligverklaring van Petrus Canisius heeft opgeleverd voor zijn naamsbekendheid in het Nijmeegse heeft Hans Wegman uitgezocht. De kleinzoon van weeshuisvader Van ’t Lindenhout was dichter en stierf jong. Riny Jans en Joan ten Hove vertellen zijn geschiedenis. Tot slot komt Rob Wolf terug op de tragische lotgevallen  van de Belgische vluchtelingenkinderen. Hij laat zien waar ze begraven zijn en wat er nadien met hun graf is gebeurd.

 

 

 

 

Bloemlezing Nijmeegs Katern:

 

 

‘Misdaad of verzet? De zeven onopgeloste gifaanslagen op werkbazen in de Hollandia/Honig Levensmiddelenfabriek te Nijmegen in de bezettingsjaren 1943-1944 en hun nasleep; een reconstructie’
– Henk Termeer, in: Nijmeegs Katern  32(2018) nr 1, p. 2-11

 

‘Een brief van Maarten Schenck’
– Olga van den Broek, in: Nijmeegs Katern  31(2017) nr 1, p. 2-5


‘Uit het bewogen leven van Harry Burgers’
– Sophie Molema, in: Nijmeegs Katern  31(2017) nr 2, p. 18-23

 

 

Index Nijmeegs Katern 1(1987) – 32(2019), cumulatief alfabetisch op auteursnaam

Hier vindt u de Index Nijmeegs Katern alfabetsch cumulatief 1(1987)-33(2019) met daarin alle artikelen vanaf jaargang 1(1987) tot en met de laatste volledige jaargang.

De artikelen zijn ook afzonderlijk ontsloten in de catalogus van het Regionaal Archief Nijmegen (RAN). Daardoor zijn alle artikelen in de digitale studiezaal  van het RAN apart terug te vinden op auteur, titel, trefwoord of persoonsnaam. Zie daarover ook blogbericht van 9.5.2016

 

De integrale tekst van de jaargangen 1-18 van het Nijmeegs Katern is te raadplegen op de Numaga cd-rom die in juni 2005 is verschenen. Op deze cd-rom vindt u alle publicaties van Numaga vanaf 1954 tot en met 2004. Bestellen kan via

nabestelling@numaga.nl

Redactie Nijmeegs Katern

  • Drs. C.J.F. (Kees) Brok
  • Drs. M. (Melchior) de Grood
  • Mw. drs. M. (Marga) Jetten, secretaris
  • Mw. drs. E.F.M. (Els) Peters, voorzitter
  • W. (Willem) Tielen, MA
  • Drs. J.C.M. (Hans) Wegman

Redactiesecretariaat

Guyotstraat 1 6524 AV Nijmegen

tel. 024-3230419
e-mail: NijmeegsKatern@numaga.nl