Infocentrum WO2Gld, Steigerzaal, Lindenberg, Ridderstraat 27 van 14.00-16.30 uur

Na de bevrijding de draad weer oppakken naar het gewone leven blijkt niet eenvoudig. Het is een tijd van veel vreugde en veel verdriet, van chaos, verlies, hoop en vertrouwen op een betere toekomst tussen het oorlogspuin. Snel terug naar normaal is de wens, maar is dat ook mogelijk voor de mensen die druppelsgewijs vanuit het ingestorte Derde Rijk terugkeren naar huis: de weinige Joden uit de kampen, verzetsmensen, krijgsgevangenen, dwangarbeiders van de Arbeitseinsatz? Daarnaast de duizenden burger-evacués in de regio, die op de valreep bij de bevrijding op drift raakten? Hoe worden zij bij thuiskomst ontvangen? Wat staat hen te wachten? De smaak van de bevrijding blijkt niet alleen zoet, maar is ook bitter.

Op twee lezingenmiddagen schetsen deskundigen de ‘herstart’ van de samenleving in onze regio kort na de bevrijding vanuit het perspectief van deze teruggekeerden. Ook de afrekening met het nationaalsocialisme en collaborateurs, herstelbetalingen en Wiedergutmachung, evenals de eerste Duits-Nederlandse contacten worden geschetst. De sprekers komen met nieuw onderzoek en nieuwe inzichten. Ook de ontwikkelingen dichtbij, aan de Duitse kant van de grens worden verkend. Er is reflectie op het vluchtelingenbestaan van vandaag. Een flankerende expositie in het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis brengt de verschillende groepen ‘thuiskomers’ in beeld.

Organisatie: Stedelijk 4 en 5 Mei Comité Nijmegen, Numaga, Klevischer Verein i.s.m. Vrijheidsmuseum

21 juni Infocentrum WO2 Nijmegen, in de Lindenberg 14.00-16.30 uur

Programma Terugkeer 1945 – 21 juni – Infocentrum WO2

Inloop vanaf 13.30 uur: Steigerzaal, Lindenberg, Ridderstraat 27

14.00 Opening Maarten de Wit, voorzitter Stichting Stedelijk 4 en 5 mei Comité Nijmegen

14.10 Filmbeelden terugkeer o.a. Deken Teulings

14.20 Terug naar huis, maar hoe? Terughaalacties uit de Duitse kampen, mei-juli 1945 Henk Termeer, historicus

Zeker 450.000 Nederlanders overleven de Duitse kampen, maar zitten op 5 mei 1945 nog vast in het net verslagen Nazi-Duitsland. Waarom moesten die politieke gevangenen, krijgsgevangenen en dwangarbeiders zolang wachten op hun repatriëring? Velen zijn pas eind mei of zelfs pas in juni en juli door particulieren vanuit grensstad Nijmegen teruggehaald voordat ze naar hun woonplaatsen kunnen terugkeren.

14.40 Elkaar weer ontmoeten. Hernieuwde grenscontacten na 1945 Jan Brauer, historicus

De oorlog had diepe wonden geslagen in de open grenssamenleving waar de Nederlandse en Duitse buren elkaar zo goed kenden. Na mei 1945 moet eerst het eigen leed worden verwerkt en worden afgerekend, gezuiverd en puin geruimd. Schoorvoetend zoekt men elkaar weer op om praktische grenskwesties op te lossen. Een schets van de alledaagse problemen in de grensregio, de eerste toenaderingspogingen en de geleidelijke normalisering van het lokale grensverkeer.

PAUZE

15.20 Rückkehr zur Normalität und zur Demokratie – Het Duitse perspectief Katrin Bürgel, stadsarchivaris Kleef

In het voor 80% verwoeste Kleef staat de geëvacueerde burgerbevolking bij hun terugkeer voor enorme problemen. Hoe wordt het dagelijks leven georganiseerd? Een nieuwe bestuursstructuur is nodig voor de wederopbouw. Welke kansen biedt dit voor de democratie? Veel inspanningen zijn nodig om te (over)leven tussen de puinhopen, maar ook om onder de geallieerde bezettingsmacht terugkeer naar democratie mogelijk te maken.

(NB Lezing in het Duits met NL-toelichting)

15.40 Slotgesprek – Vluchten en terugkeer, vroeger en nu.
Observaties, reflecties van de Nijmeegse schrijver, dichter Qader Shafiq, directeur Bureau Wijland en pedagoog, musicus Thomas Ruffmann, voorzitter Haus der Begegnung in Kleef.

Muzikale afsluiting door violist Thomas Ruffmann

Entree is vrij, om zeker te zijn van een zitplaats is reserveren gewenst, via website Vrijheidsmuseum: https://vrijheidsmuseum.nl/

Op 21 mei aanstaande verzorgt Pieter Roelofs de eerste Gelre-lezing, met als titel Het Rijksmuseum: Museum van Gelderland. Pieter Roelofs is Hoofd beeldende kunst van het Rijksmuseum. De lezing wordt georganiseerd door de Vereniging Gelre, in samenwerking met Numaga, de historische vereniging van Nijmegen.

Plaats: Theater Het Badhuis, Daalseweg 262 in Nijmegen

Tijd: 20.00 uur, inloop vanaf 19.45 uur

Toegang gratis, aanmelden via info@vereniginggelre.nl

De Vereniging Gelre, opgericht in 1897, is er voor iedereen met interesse in de historie van Gelderland. Gelre organiseert symposia, lezingen en excursies en publiceert de Bijdragen en Mededelingen Gelre (Jaarboek Gelre).

Numaga is de historische vereniging van Nijmegen en omgeving. Met ca 750 leden is Numaga een toonaangevende cultuurhistorische organisatie binnen de Nijmeegse samenleving door onder andere onderzoek te stimuleren, publicaties te verzorgen en activiteiten voor leden en voor een breed publiek te organiseren.

Vrijheidsmuseum in Groesbeek 10 mei van 14.00-16.30 uur

Na de bevrijding de draad weer oppakken naar het gewone leven blijkt niet eenvoudig. Het is een tijd van veel vreugde en veel verdriet, van chaos, verlies, hoop en vertrouwen op een betere toekomst tussen het oorlogspuin. Snel terug naar normaal is de wens, maar is dat ook mogelijk voor de mensen die druppelsgewijs vanuit het ingestorte Derde Rijk terugkeren naar huis: de weinige Joden uit de kampen, verzetsmensen, krijgsgevangenen, dwangarbeiders van de Arbeitseinsatz? Daarnaast de duizenden burger-evacués in de regio, die op de valreep bij de bevrijding op drift raakten? Hoe worden zij bij thuiskomst ontvangen? Wat staat hen te wachten? De smaak van de bevrijding blijkt niet alleen zoet, maar is ook bitter.

Op twee lezingenmiddagen schetsen deskundigen de ‘herstart’ van de samenleving in onze regio kort na de bevrijding vanuit het perspectief van deze teruggekeerden. Ook de afrekening met het nationaalsocialisme en collaborateurs, herstelbetalingen en Wiedergutmachung, evenals de eerste Duits-Nederlandse contacten worden geschetst. De sprekers komen met nieuw onderzoek en nieuwe inzichten. Ook de ontwikkelingen dichtbij, aan de Duitse kant van de grens worden verkend. Er is reflectie op het vluchtelingenbestaan van vandaag. Een flankerende expositie in het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis brengt de verschillende groepen ‘thuiskomers’ in beeld.

 

Organisatie: Stedelijk 4 en 5 Mei Comité Nijmegen, Numaga, Klevischer Verein i.s.m. Vrijheidsmuseum

Programma

Inloop vanaf 13.30 uur

14.00 Opening Theo Engelen, voorzitter Numaga

14.10 Terugkeer – Nijmegen en omgeving, voorjaar 1945, introductie op het thema Joost Rosendaal, prof. Geschiedenis van Oorlog en Vrijheid in het Nederlands- Duitse grensgebied, Radboud Universiteit

14.30 Beeldfragment: de terugkeer van Louis de Wijze uit Auschwitz

14.40 Terugkeer: veel bureaucratie, weinig empathie voor terugkerende joden Willem Oosterbaan, onderzoeker Stichting Stolpersteine Nijmegen

Slechts een handjevol joodse Nijmegenaren keert terug uit de verschrikkelijke concentratie- en vernietigingskampen van het Derde Rijk. Hoeveel eigenlijk? Daarnaast komt een aantal mensen tevoorschijn uit de onderduik. Wat zijn hun ervaringen bij thuiskomst? Vaak wonen anderen in hun huizen. Hoe krijgen zij hun bezittingen terug? Het rechtsherstel verloopt – ondanks soms goede bedoelingen – door bureaucratie uiterst moeizaam. Er is in naoorlogs Nijmegen weinig aandacht voor het onbeschrijfelijke leed dat door Joodse stadsgenoten is geleden, zoals blijkt uit de ervaringen van enkele teruggekeerden.

PAUZE

15.20 Wieder gut gemacht? Wiedergutmachung nach 1945 – Het Duitse perspectief Helga Ullrich-Scheyda, historica uit Kleef

In naam van de nationaalsocialistische terreurstaat is oneindig groot onrecht verricht. Was in 1945 tegen deze achtergrond een terugkeer naar normaliteit überhaupt mogelijk? Hoe moet men omgaan met de slachtoffers en benadeelden? De geallieerde bezettingsmacht en later de Bondsrepubliek Duitsland komen met wettelijke regelingen ter compensatie van getroffenen. Hoe zagen deze herstelbetalingen eruit? Enkele praktijkvoorbeelden uit de regio Kleef.

(NB Lezing in het Duits met NL-toelichting)

15.40 Slotgesprek sprekers, vragen en reflecties uit de zaal o.l.v. historicus Jan Brauer

 

Entree is vrij, om zeker te zijn van een zitplaats is reserveren gewenst, via de website Vrijheidsmuseum https://vrijheidsmuseum.nl/ 

“Daar stond ik dan, op een voor mij eigenlijk onbekend stationsplein. Onbekend omdat Nijmegen in puin lag.”     (De 21-jarige Harry van Geuns, bevrijd in kamp Bergen-Belsen, keert op 18 juni 1945 terug in zijn geboortestad.)

De Expositie Terugkeer vertelt de bewogen verhalen van mensen die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog terugkeerden naar huis. Hoe is hun terugkeer – als ze al terugkeren? Hoe worden ze ontvangen? Wat staat hen te wachten?

Een expositie met fragmenten en beelden uit een tijd van veel vreugde en veel verdriet, van chaos, verlies, hoop en vertrouwen op een betere toekomst. Met boeiende portretten van thuiskomers: joden, verzetsmensen, krijgsgevangenen, dwangarbeiders van de Arbeitseinsatz, evacués.

De expositie is te bezoeken van 25 april t/m 29 juni

Huis van de Nijmeegse Geschiedenis (Mariënburgkapel)

Maandag: Gesloten

Dinsdag: 14.00 tot 17.00 uur

Woensdag: 11.00 tot 17.00 uur

Donderdag: 11.00 tot 17.00 uur

Vrijdag: 11.00 tot 17.00 uur

Zaterdag: 11.00 tot 17.00 uur

 

Zondag: 13.00 tot 17.00 uur

Excursie Kinderdorp Neerbosch

Op zaterdagmiddag 29 maart aanstaande organiseert de excursiecommissie van Historische Vereniging Numaga een excursie naar Kinderdorp Neerbosch.

Inhoudelijk
De aanleiding om Kinderdorp Neerbosch te bezoeken is de herinrichting van het Van ‘t Lindenhoutmuseum dat sinds de heropening in oktober 2024 Museum Kinderdorp Neerbosch heet.
Dit dorp is een creatie van Johannes Van ‘t Lindenhout, rondreizend bijbelverkoper en evangelist. Geschokt over de slechte zorg voor wezen en verwaarloosde kinderen sticht hij in 1863 in Nijmegen een weeshuis dat (protestantse) weeskinderen uit het hele land opvangt. Omdat het snel te klein is, verhuist het al snel naar Neerbosch. Ook daar groeit het als kool: in 1893 telt het al bijna duizend wezen.
Het bijzondere van Kinderdorp Neerbosch is dat het compleet zelfvoorzienend is. Alle gebouwen worden door de wezen samen met hun leermeesters gebouwd. Het voedsel komt van de eigen boerderij en tuinderij. De jongens timmeren meubels, maken kleren, klompen en schoenen. Van de persen in de grote drukkerij rollen tijdschriften en boeken, almanakken en kranten. De meisjes worden opgeleid tot dienstbode. De weeskinderen gaan naar school en leren een vak om later zelfstandig in de maatschappij te kunnen staan.
Van het dagelijks leven bevat het museum een weergave. Dat gebeurt door middel van een grote maquette, die een goed beeld geeft van het kinderdorp in 1963; door schilderijen (onder andere van oud-bewoner Albert Majoor) en andere kunstvoorwerpen; en door gereedschappen uit de werkplaatsen en de persoonlijke uitzetkisten van de jongens.

Praktisch
Museum Kinderdorp Neerbosch (Scherpenkampweg 58, 6545 AL Nijmegen) is gemakkelijk bereikbaar met de auto (parkeergelegenheid aanwezig) en fiets.

Programma
14.00 uur: Ontvangst met koffie / thee en een krentenbol.
14.15 uur: Lezing over de geschiedenis van Kinderdorp Neerbosch
15:00 uur: Gelegenheid tot rondkijken in het museum waar een uniek kijkje in de opvang van wezen en de ontwikkeling van de jeugdzorg In Nederland vanaf 1863 wordt gegeven.
15.45: Rondwandeling over het terrein met toelichting langs de nog resterende oorspronkelijke bebouwing via de boerderij naar het Weezenkerkhof en langs de tienhoekige paviljoens uit de jaren 60 terug naar de kapel

16.30  Einde van de excursie.

Kosten:
De kosten bedragen €12,50.- per persoon.
Hiermee worden betaald: de rondleiding; koffie / thee met krentenbol bij de ontvangst.

Museumkaart
Denk aan uw museumkaart! Entree zonder museumkaart  9€

Deelname en opgave
Maximaal aantal deelnemers: circa 40.

U kunt zich opgeven door €12,50.- per persoon over te maken op rekeningnummer NL83 INGB 0000 9726 00, t.n.v. Numaga te Nijmegen en e-mail te sturen naar excursies@numaga.nl U heeft zich opgegeven, als u allebei heeft gedaan.

U kunt zich opgeven tot en met zondag 16 maart.

 

n.b. dit betreft een gewijzigd programma ten opzicht van een eerdere uitnodiging