Het laatste nummer van Nijmeegs Katern van dit jaar, 2024 nr 5, telt
wederom twee artikelen. Het eerste gaat over een Latijns handschrift van Petrus Roovers uit 1627, dat zich bevindt in de norbertijner abdij van Berne in Heeswijk-Dinther. Het werd reeds eerder ontdekt maar is onlangs getranscribeerd en vertaald. Rob Camps schreef een artikel waarin de vertaling van het gedeelte dat over het Nijmeegse norbertinessenklooster gaat is opgenomen. Hierin wordt duidelijk dat het bewaard gebleven archief van de nonnen, dat zich sinds 2008 in het RAN bevindt, bij lange na niet compleet is. Drie van de met name genoemde abdissen en zes weldoeners van het klooster waren niet bekend. Eén van de in 1980 aan de Nonnenstraat opgegraven grafzerken, die van Antonius Forstenborch, doctor in de theologie (thans in het Valkhof Museum), kon gekoppeld worden aan een van de tot nu toe onbekende weldoeners van het klooster.

Het tweede artikel komt van Jos Beerens, die een wandtapijt beschrijft met de beroemde Slag bij Nieuwpoort (1600), naar een ontwerp van Adriaen van de Venne uit 1647. Dit tapijt werd vervaardigd in het vooraanstaande Delftse atelier van Van der Gucht, waar ook de landschapsverdures uit het Nijmeegse stadhuis werden geweven. Rondom de hoofdafbeelding van de slag zijn in de binnenboord, als een politieke boodschap, de hoofdsteden van de Zeventien Provinciën afgebeeld, waaronder ook Nijmegen of Novimagium. De auteur gaat op zoek naar de inspiratie voor de stadsgezichten en komt voor Nijmegen niet uit bij de stedenatlas van Braun en Hogenberg maar bij de kaart der Zeventien Provinciën van Blaeu.

De aanbieding van het Numaga Jaarboek vond dit jaar plaats  op zaterdag 30 november in Theater Het Badhuis aan de Daalseweg 262, 6523 CD Nijmegen.

 

Het thema van het Jaarboek is: de Historische ontwikkeling van infrastructuur in Nijmegen en omgeving.
Op het programma stond o.a. de jaarrede van de voorzitter,  lezingen door René van Hoften over vliegpionier Jan Olieslagers, en door stedenbouwkundige Marlies de Nijs over de recente plannen met het Nijmeegse stationsgebied, en een beeldessay over de vroegste afbeeldingen van infrastructuur uit de geschiedenis van Nijmegen en omgeving. Ook de bekende filmfragmenten uit de collectie  van Nijmegen Blijft in Beeld stonden als vanouds op het programma.
Daarnaast was er de 5 jaarlijkse feestelijke uitreiking van de Numagapenning aan Rob Essers. (zie Numaga penning).

Tenslotte vond de uitreiking van eerste exemplaar van het  Jaarboek Numaga 2024 plaats door Numaga-voorzitter Theo Engelen aan wethouder van stedelijke en ruimtelijke ontwikkeling, Noël Vergunst

 

 

 

Nummer 2024-4 van Nijmeegs Katern is een dubbeldik nummer dat uitkomt ter gelegenheid van het feit dat de historische vereniging Numaga dit jaar haar 70ste verjaardag viert.

Na een voorwoord van voorzitter Theo Engelen, 70 jaar Numaga, zijn drie artikelen opgenomen. De Tweede Wereldoorlog speelt in elk artikel een grote rol, vooral het jaar 1944, nu 80 jaar geleden, heeft een bijzondere impact gehad op de stad Nijmegen en op haar bewoners. Het nummer wordt geïllustreerd met zo’n 44 afbeeldingen!

Het eerste artikel is van Henk Janssen, die in Wijchen werd geboren tijdens de evacuatie van zijn ouders in het oorlogjaar 1944. Zoals zo velen waren ook zij gevlucht voor het oorlogsgeweld tijdens de periode dat Nijmegen frontstad was. De moeder van Henk kwam voor de bevalling terecht in de kousenfabriek van Frans Bloemen. Deze was ook ingericht voor de opvang van bejaarden. In het artikel wordt eveneens ingegaan op de periode vóór de oorlog toen de overheid al vroegtijdig allerlei maatregelen nam om dreigende situaties bij mogelijke evacuaties het hoofd te bieden. De auteur heeft veel nabestaanden geïnterviewd en hun verhaal opgetekend. Dat niet alle evacués in 1945 meteen terug konden naar hun stad of dorp blijkt uit de lange nasleep van de oorlog, het duurde geruime tijd voordat de kapotgeschoten en afgebrande huizen waren herbouwd of vervangen.

In het tweede artikel is een vertaling opgenomen van de hand van Henk Termeer, op wiens bureau een Engelstalig boek belandde over een heuse prins uit Bali, die in Amsterdam geneeskunde studeerde en in het najaar van 1944 in het St.Canisius-Ziekenhuis stage liep. Zijn belevenissen heeft hij in 1999 bij wijze van therapie kunnen uiten en verwerken door te aquarelleren. Vier van de 42 in het boek opgenomen kleurrijke afbeeldingen, die gaan over de redding van een patiënt in het Canisius, mochten in Nijmeegs Katern worden geplaatst.

Het derde artikel, geschreven door Anthony Livius en Rosa Raeijmaekers, gaat over de opkomst en ondergang van het City Theater in de Houtstraat. Dit theater ‘voor het gewone volk’, in 1935 opgericht door Piet van der Mars uit Utrecht en Abraham Kanis uit Den Haag, was wat goedkoper dan de andere bekende bioscopen in Nijmegen. Er werden kortingskaartjes uitgedeeld onder de werklozen in de benedenstad. Tijdens de oorlog nam de Duitse bezetter al snel het eigendom af van alle Joden en vanwege de joodse achtergrond van Kanis was Van der Mars bang dat ook hij zijn theater zou kwijtraken, maar behalve een onder toezicht stelling mocht hij blijven draaien. Het bombardement van 22 februari 1944 verwoeste uiteindelijk zijn pand. Na de oorlog herbouwde zijn vrouw Anna een nieuwe bioscoop, wederom in de Houtstraat.

In Memoriam dr. A.E.M. Janssen (1940-2024)

 

Deze zomer verloor Numaga een van de oudste leden van de vereniging, dr. A.E.M (Toon) Janssen. In zijn zelf tot in details geregisseerde afscheid (vervat in een document met de titel post meam mortem) moest de nadruk liggen op een klassieke uitvaartmis. Loftuitingen werden niet op prijs gesteld. Laster overigens evenmin. Toon beschouwde zichzelf voor alles als historicus, vaak aangevuld tot eenvoudig historicus.

 

En dat was Toon Janssen, een ijverige en nauwgezette wetenschapsbeoefenaar. Als persoonlijke noot voeg ik daaraan toe dat Toon ook een perfecte docent was. Ik beschouw het bij hem gevolgde derdejaars werkcollege over Edmund Burke’s Reflections on the Revolution in France als het moment dat ik besefte de juiste studiekeuze te hebben gemaakt. Zo’n historicus als Toon wilde ik ook worden.

 

Met het overlijden van Toon Janssen, gaat een gewetensvol en kritisch historicus verloren die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de historiografie van Opstand en Reformatie, en die vooral ook in de jaren na zijn afscheid van de universiteit zich in historicis alleszins verdienstelijk wist te maken. Dat hij daarnaast aan Numaga in vele opzichten een grote bijdrage heeft geleverd, stemt tot grote dankbaarheid.

 

Theo Engelen (met dank aan Hans Bots)