Infocentrum WO2Gld, Steigerzaal, Lindenberg, Ridderstraat 27 van 14.00-16.30 uur
Na de bevrijding de draad weer oppakken naar het gewone leven blijkt niet eenvoudig. Het is een tijd van veel vreugde en veel verdriet, van chaos, verlies, hoop en vertrouwen op een betere toekomst tussen het oorlogspuin. Snel terug naar normaal is de wens, maar is dat ook mogelijk voor de mensen die druppelsgewijs vanuit het ingestorte Derde Rijk terugkeren naar huis: de weinige Joden uit de kampen, verzetsmensen, krijgsgevangenen, dwangarbeiders van de Arbeitseinsatz? Daarnaast de duizenden burger-evacués in de regio, die op de valreep bij de bevrijding op drift raakten? Hoe worden zij bij thuiskomst ontvangen? Wat staat hen te wachten? De smaak van de bevrijding blijkt niet alleen zoet, maar is ook bitter.
Op twee lezingenmiddagen schetsen deskundigen de ‘herstart’ van de samenleving in onze regio kort na de bevrijding vanuit het perspectief van deze teruggekeerden. Ook de afrekening met het nationaalsocialisme en collaborateurs, herstelbetalingen en Wiedergutmachung, evenals de eerste Duits-Nederlandse contacten worden geschetst. De sprekers komen met nieuw onderzoek en nieuwe inzichten. Ook de ontwikkelingen dichtbij, aan de Duitse kant van de grens worden verkend. Er is reflectie op het vluchtelingenbestaan van vandaag. Een flankerende expositie in het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis brengt de verschillende groepen ‘thuiskomers’ in beeld.
Organisatie: Stedelijk 4 en 5 Mei Comité Nijmegen, Numaga, Klevischer Verein i.s.m. Vrijheidsmuseum
21 juni Infocentrum WO2 Nijmegen, in de Lindenberg 14.00-16.30 uur
Programma Terugkeer 1945 – 21 juni – Infocentrum WO2
Inloop vanaf 13.30 uur: Steigerzaal, Lindenberg, Ridderstraat 27
14.00 Opening Maarten de Wit, voorzitter Stichting Stedelijk 4 en 5 mei Comité Nijmegen
14.10 Filmbeelden terugkeer o.a. Deken Teulings
14.20 Terug naar huis, maar hoe? Terughaalacties uit de Duitse kampen, mei-juli 1945 Henk Termeer, historicus
Zeker 450.000 Nederlanders overleven de Duitse kampen, maar zitten op 5 mei 1945 nog vast in het net verslagen Nazi-Duitsland. Waarom moesten die politieke gevangenen, krijgsgevangenen en dwangarbeiders zolang wachten op hun repatriëring? Velen zijn pas eind mei of zelfs pas in juni en juli door particulieren vanuit grensstad Nijmegen teruggehaald voordat ze naar hun woonplaatsen kunnen terugkeren.
14.40 Elkaar weer ontmoeten. Hernieuwde grenscontacten na 1945 Jan Brauer, historicus
De oorlog had diepe wonden geslagen in de open grenssamenleving waar de Nederlandse en Duitse buren elkaar zo goed kenden. Na mei 1945 moet eerst het eigen leed worden verwerkt en worden afgerekend, gezuiverd en puin geruimd. Schoorvoetend zoekt men elkaar weer op om praktische grenskwesties op te lossen. Een schets van de alledaagse problemen in de grensregio, de eerste toenaderingspogingen en de geleidelijke normalisering van het lokale grensverkeer.
PAUZE
15.20 Rückkehr zur Normalität und zur Demokratie – Het Duitse perspectief Katrin Bürgel, stadsarchivaris Kleef
In het voor 80% verwoeste Kleef staat de geëvacueerde burgerbevolking bij hun terugkeer voor enorme problemen. Hoe wordt het dagelijks leven georganiseerd? Een nieuwe bestuursstructuur is nodig voor de wederopbouw. Welke kansen biedt dit voor de democratie? Veel inspanningen zijn nodig om te (over)leven tussen de puinhopen, maar ook om onder de geallieerde bezettingsmacht terugkeer naar democratie mogelijk te maken.
(NB Lezing in het Duits met NL-toelichting)
15.40 Slotgesprek – Vluchten en terugkeer, vroeger en nu.
Observaties, reflecties van de Nijmeegse schrijver, dichter Qader Shafiq, directeur Bureau Wijland en pedagoog, musicus Thomas Ruffmann, voorzitter Haus der Begegnung in Kleef.
Muzikale afsluiting door violist Thomas Ruffmann
Entree is vrij, om zeker te zijn van een zitplaats is reserveren gewenst, via website Vrijheidsmuseum: https://vrijheidsmuseum.nl/
