Nimweegs mot blieve!
Thema avond over het Nimweegs dialect met tafelgesprek, columns en muziek.
In 1987, precies 36 jaar geleden, verscheen het eerste Nimweegse Woordenboek. Schrijver was Wim Janssen, ras- Nijmegenaar en Benedenstadter. Recent verscheen een nieuwe uitgave van het Woordenboek, van de hand van Leo van Stijn en prof. Roeland van Hout. Alle reden voor Numaga om uitgebreid in te gaan op het Nimweegse dialect en de volkscultuur. Wie spreekt ’t nog, waar komt ’t vandaan en heeft het Nimweegs als volkse taal nog toekomst?
‘Nimweegs’, de cultuur, muziek en teksten staan centraal op dinsdagavond 16 mei tijdens de Numaga-avond, na afloop van de ALV, in de grote zaal van de Lindenberg.
‘Doe jij dat ff feur muh pakkuh’, ‘Dah zak, dah hek en dah mok’, ‘Huus toe lillekerd’, zomaar wat uitdrukkingen die iedereen wel eens heeft gehoord. Maar wat is dat voor een taaltje, waar komt het vandaan? Wie spreekt ’t nog en zal dit stadsdialect ooit verdwijnen? Dit soort vragen komt uitgebreid aan bod tijdens de Numaga-avond van 16 mei.
Aanleiding is de recente verschijning van het Nieuw Nijmeegs/Nimweegs Woordenboek. Op 16 mei gaat een van de samenstellers, prof. Roeland van Hout, uitgebreid in op verleden, heden en toekomst van dit bijzondere fenomeen.
Aanschuiven: de taalkundige Kefas van Rossem die vertelt over de nagenoeg vergeten columnist Naodus, die voor en na de oorlog wel 900 stukjes schreef. Daarnaast vertelt Leo van Stijn over zijn liefde voor de volkstaal. Ook is er een bijdrage van een taalkundige en wel Luis Miquel Rojas uit Peru, die het Nijmeegse dialect uitgebreid gaat onderzoeken.
Verder zijn er Nimweegse liedjes te horen, uitgevoerd door Peter Freijsen (oud-Kladderadatsj) en Melchior de Grood.
’t Nimweegste woord en uitdrukking
Tenslotte is er die avond de bekendmaking van de prijsvraag Het meest Nimweegse woord en uitdrukking.
Inzendingen naar: redactie.nijmegen@gelderlander.nl. tot en met 10 mei, met vermelding van naam en telefoonnummer. Daarna kan er worden gestemd op het mooiste Nimweegse woord en de markantste Nimweegse uitdrukking op de website van De Gelderlander.
· Wanneer: 16 mei, 20.15 uur, na afloop van de Numaga ALV (19.30-20.00)
· Waar: De Lindenberg, Grote zaal
Ridderstraat 23, Nijmegen
· Entree: Numaga leden gratis, niet-leden 5 € (kaarten aan de ingang van Lindenbergzaal)
Uit De Gelderlander van 4 mei 2023 door Geert Willems:
De oproep om het mooiste Nimweegse woord of gezegde te mailen leverde al heel wat smakelijke woorden en uitdrukkingen op. Meer suggesties zijn nog steeds welkom! Mail uw favoriete dialectwoord of gezegde naar: g.willems@gelderlander.nl met vermelding van naam en telefoonnummer.
‘Huus toe lillekerd’ is de inzending van Nijmegenaar Ben Stevens, een uitdrukking die zoveel betekent als ‘loop naar de pomp’ of woorden van gelijke strekking. Het is ook de titel van een bundel met Nijmeegse liedjes en verhalen.
‘Opmerkelijk daaraan vond ik dat de woorden ‘huus en thuus’ verdwijnen, omdat deze woorden volgens Roeland van Hout (emeritus hoogleraar toegepaste taalkunde) niet veel mensen meer iets zeggen’, schrijft hij in zijn mail. ‘Ik wil voor deze woorden wel een lans breken, omdat ik van mening ben dat juist deze woorden alles zeggen en in de genen zit van iedereen die Nijmegen een warm hart toedraagt.’
Schuumke lurken
Andere woorden die al naar voren kwamen zijn ‘spiekerboks’ (spijkerbroek) en ‘geutepienser’ (straathond). ‘Als wij van onze moeder laurierdrop kregen om in een smal flesje dropwater te maken en er door hard schudden schuim ontstond dat we dan opzogen, waren we aan het ‘schuumke lurken’, herinnert Elly Heuvel-Versteegen zich.
Peer Küsters vertelt als stadsgids regelmatig over het ontstaan van de naam De Goffert: ‘Heel lang geleden leefde er een boer op de plek waar nu het Goffertpark ligt en dat was een reusachtige vent, met andere woorden heel grof gebouwd en wanneer mensen hem ontmoetten zeiden ze vaak : mot je kieke deur, wat een groffert. En wanneer je die bijnaam tien keer uitspreekt dan kom je vanzelf op Goffert uit.’
Nimweegs woordenboek
Wat zijn nog meer mooie Nijmeegse dialectwoorden? De redactie van De Gelderlander en historische vereniging Numaga zijn op zoek naar populaire, typisch Nijmeegse zegswijzen en woorden.
Deze maand verschijnt het ‘Nieuw Nijmeegs/Nimweegs Woordenboek’ van Leo van Stijn, Roeland van Hout en Jan Roelofs (overleden in 2021) met nieuwe Nijmeegse woorden en voorbeeldzinnen. De vereniging en de redactie koppelen daar een verkiezing aan en roepen mensen op hun favoriete woord of uitdrukking in het Nijmeegs op te sturen.
Bekendmaking in De Lindenberg
Een jury bestaande uit emeritus hoogleraar taalkunde Roeland van Hout, stadsverslaggever Geert Willems en geboren Nijmeegse Maria Engels kiezen uit alle inzendingen samen met lezers van De Gelderlander daaruit de mooiste.
Die zullen bekendgemaakt worden op een thema-avond die Numaga houdt op 16 mei in De Lindenberg over het Nijmeegse dialect. Op die avond wordt onder meer stilgestaan bij het woordenboek, waaraan ook een website wordt gekoppeld waarop de correcte uitspraak te horen is van woorden, zinnen en verhalen.
Doe mee en mail!
Woorden en uitdrukkingen kunnen tot en met woensdag 10 mei ingestuurd worden naar g.willems@gelderlander.nl (redactie.nijmegen@gelderlander.nl mag ook), graag voorzien van naam en telefoonnummer. In de week erna kan op de website van De Gelderlander gestemd worden op door de jury geselecteerde woorden en uitdrukkingen. |
